Kinder – recht is een educatieve lessenserie met kunst als middel waar kinderen uit groep 4/5 leren over de rechtbank (en burgerschap) gebaseerd op remixing the arts.
Urgentie
In 2021 is er een nieuwe wet over burgerschap van kracht gegaan. Deze wet verplicht het onderdeel burgerschap naar voren te brengen in onder andere het primair onderwijs. Hiernaast geldt sinds 1 januari 2025 het hoorrecht in Nederland al vanaf de leeftijd van 8 jaar. Dit is ontzettend jong! Op deze leeftijd zijn kinderen nog niet (goed) op de hoogte van wat een rechtbank is en waar die voor dient. Mijn educatieve product is dan ook een lesontwerp voor het primair onderwijs die antwoord geeft op de onderzoeksvraag: ´Hoe breng je groep 4/5 van het primair onderwijs in aanraking met de rechtbank door middel van artistieke educatie?
In deze lessenserie leren kinderen in 2 lessen over de basis van de rechtbank. Met als hoofddoel dat ze leren wat een rechter doet, wie er allemaal een rol hebben in de rechtbank en hoe een rechtszaak gaat.
Inhoud lessenserie
De lessenserie bestaat uit 2 lessen van ongeveer 1,5 uur. Deze bestaat uit les 1: het uniform en les 2: de zaak Paco.
De lessenserie bestaat uit 2 lessen van ongeveer 1,5 uur. Deze bestaat uit les 1: het uniform en les 2: de zaak Paco.
Het uniform
In les 1 is de hoofdzaak om kinderen te leren wat een rechter is. Dit doen ze echter door het uit hun leefwereld te benaderen en zelf kritisch te denken. Door naar verschillende uniformen te kijken hebben leerlingen erover, wat het nut is van een uniform en wat elk beroep nodig heeft. Hierna wordt er over de rechter gesproken en over afspraken. Hebben ze ook afspraken in de klas (koppeling leefwereld)? Of op het voetbalveld? En wat als je die overtreedt? Hierna gaan ze kijken naar enkele mode ontwerpen. Waarvoor zijn die ontworpen en waarom zien ze eruit zoals ze eruitzien. Na op deze spelende manier zelf achter de informatie te zijn gekomen over uniformen, rechters en ontwerp. Gaan ze zelf een ontwerp maken voor een uniform voor een rechter. Zo denken ze na over wat een rechter doet en hoe je dit uitstraalt. Dit uniform is echt 3D en kunnen ze in les 2 echt aandoen met de rechtszaak.
De zaak Paco
Les 2 start met een terugkoppeling naar de afspraken, door de vraag: wat als je je niet aan afspraken houdt? Dan kom je in de rechtbank… maar hoe gaat dan zo’n rechtszaak?
Eerst kijken ze een video over alle rollen in de rechtbank, zo leren de leerlingen kort wie wat doet, voordat ze het zelf uit gaan spelen. Na de animatie krijgen ze een verhaaltje te horen van de docent over de zaak Paco: wat is er gebeurt? De baasjes van hond Paco willen niet meer samen zijn, maar willen allebei Paco hebben, wie krijgt hem? De kinderen krijgen elk een kaartje en gaan de hele zaak uitspelen. Zo leren ze afspraken maken, maar ook over civiel recht, scheiden, zoeken naar een oplossing; kortom: heel veel elementen van burgerschap!
Lesmateriaal
De lessenserie kan door scholen besteld worden. Deze wordt dan verzonden in een doos en kan door de docenten zelf worden uitgevoerd. Dit maakt het betaalbaarder, waardoor burgerschapslessen voor iedere school makkelijker beschikbaar zijn.
De lessenserie bestaat uit een doos waar het patroon voor de ontwerp-les (les 1), lesbrieven, een woordenboekje met lastige woorden, kaarten voor de toneel les en naambordjes voor de toneel les inzitten. Hiernaast krijgt de basisschool zowel een PowerPoint al een animatie-video bij elke les.
Burgerschap
Burgerschap draait om het bijbrengen van sociale en maatschappelijke vaardigheden. Toen ik bij SLO las dat zij scholen zagen als een oefenplaats van hoe de samenleving werkt, vond ik dat een prachtige weerspiegeling van mijn visie op wat een basisschool kan betekenen in burgerschap. Een oefenplaats geeft namelijk aan dat je fouten mag maken en nog belangrijker: je mag het nog een keer proberen. Voor mij draaien burgerschapslessen grotendeels om die kans om het nog een keer te proberen, te leren wat iets is, wat de juiste oplossing is. Het draait om het nadenken wat die juiste oplossing is, of dat er juist heel veel oplossingen zijn. In een maatschappij is namelijk ook niet alles zwart-wit. Er is niet altijd één juiste oplossing en het draait om het maken van afspraken en uitvinden wat een oplossing zou kunnen zijn.
Daarom is kritisch nadenken de didactische drijfveer achter deze lessen. Leerlingen leren door zelf te denken, fouten te maken, iets te proberen en niet doordat het ze wordt voorgedragen.
Remixing the arts
De lessenserie is uit de visie van Remixing the Arts opgezet. Het heeft als basiselementen: Pop, Art en Society. Society is uiteraard meteen te koppelen aan het onderwerp: burgerschap. Burgerschap draait namelijk om hoe je samenleeft en de rechtbank is hier een belangrijk element van. Wanneer je afspraken namelijk niet nakomt dan kom je terecht bij de rechtbank. De populaire cultuur komt terug in het koppelen aan de leefwereld van groep 4/5. Bij de eerste les waar het gaat over de rechter, leren ze dit niet door direct op de rol af te gaan. Ze leren dit door het te hebben over afspraken. Afspraken die ze begrijpen door school: op je beurt wachten, stil zijn als de juf praat etc. Maar ook door het te hebben over een scheidsrechter die ze kennen door sport, maar bovenal door het te hebben over uniformen. Ze weten wat een brandweer-uniform is en wat de elementen doen (een helm om te beschermen bijvoorbeeld). Kunnen ze ook bedenken wat het uniform van een rechter nodig heeft?
De tweede les gaat over de hond Paco en waar hij moet gaan wonen. Een aanzienlijk aantal kinderen heeft gescheiden ouders. Kinderen die geen gescheiden ouders hebben, hebben eigenlijk altijd wel een kind in de klas met gescheiden ouders. Scheiden betekent omgaan met een situatie die een kind eigenlijk niet zo fijn vindt. Dit gaat om regels en in een aantal gevallen worden deze regels besloten in de rechtbank. Kinderen komen dan ook op kindgesprek in de rechtbank (boven de 8 jaar). Burgerschap betekent ook samenleven en elkaar helpen. Dit heeft ook voor een gedeelte te maken met leren van elkaar. Dit is erg belangrijk voor de ontwikkeling van een kind (deelvraag 2 & 3). Voor kinderen zonder gescheiden ouders is het dus ook een belangrijk onderwerp.
In de lessen wordt als laatste kunst als middel gebruikt (beeldend ontwerpen en toneel), maar ook als inspiratie. Er wordt gekeken naar o.a. kledingstukken van Viktor en Rolf voor de functionaliteit en uitstraling van kleding.
Samenwerking
De lessenserie is gemaakt in samenwerking met een kinderrechter van Rechtbank Zwolle en leerkrachten van basisschool de Arendsvleugel en prot. Chr Koningin Wilhelminaschool. Dit zorgt ervoor dat zowel de theorie van de rechtbank volledig kloppend is, als dat de didaktiek en pedagogiek aansluit op de doelgroep.
En nu?
Er wordt gekeken naar de mogelijkheden om de lessenserie voor een betaalbare prijs te koop aan te bieden. Het is belangrijk dat deze prijs laag is, omdat het een belangrijk maatschappelijk onderwerp is en de lessenserie Kinder-recht daarom voor zoveel mogelijk basisscholen beschikbaar moet zijn. Er komt bewust een tastbare versie omdat op de basisscholen de leerkrachten het fijn vonden als de elementen er al zijn, dat maakt de drempel minder groot.
De video’s staan openbaar op YouTube zodat elk kind (zelfs thuis) iets kan leren over wat een rechter doet en over de rollen. Het is belangrijk dat de lessenserie, straks ook echt praktijk wordt
